‘Je hoort dat het echte gesprekken zijn, waarbij je als luisteraar als het ware aan tafel zit’

Maak kennis met Lotte Grimbergen en Corinne van Duin, Redacteuren bij de Volkskrant

Hoe kwam de verziekte sfeer in gesloten jeugdzorg tot stand en wat betekenen de huidige spanningen in de Gazastrook? Redacteuren Lotte Grimbergen en Corinne van Duin duiken in actuele en uiteenlopende onderwerpen voor de podcast de Volkskrant Elke Dag. Iedere aflevering bereiden ze tot in de puntjes voor zodat presentatoren en gasten een goed gesprek kunnen hebben. Ze geven een inkijkje wat er allemaal bij komt kijken. Want hoe bereid je een dagelijkse podcast voor, en wat als het mis gaat tijdens een opname? ‘Je hoort dat het echte gesprekken zijn, waarbij je als luisteraar als het ware aan tafel zit’

Hoe bereid je een podcast voor die op dagelijkse actualiteiten zit?

Lotte: Op vrijdag bedenken we grofweg de onderwerpen voor de week erna. Die bespreken we met Pieter en Sheila, de hosts van de podcast. We kijken dan welk onderwerp bij welke presentator past. Dan plannen we alles productioneel in, kijken we wie we moeten bellen en zorgen we dat iedereen kan. Maar we houden altijd ruimte over voor onverwachte gebeurtenissen. Als laatste bereiden we de gesprekken inhoudelijk voor.

Corinne: Het gebeurt weleens dat ons hele schema overhoop raakt. Toen het kabinet viel bijvoorbeeld, of zoals de aanval van Hamas.

Lotte: Dan kunnen we makkelijk schuiven. En gelukkig zijn collega’s vaak bereid om dan te komen vertellen over een onderwerp waar ze veel vanaf weten, zoals de oorlog in Oekraïne of Gaza.

Het is 12.00 uur, de opname start. Wat houdt jullie vanaf dan bezig?

Lotte: In eerste instantie de techniek.

Corinne: Of het volume van de verschillende sporen goed is ingesteld. 

Lotte: Daarna luisteren we naar de dynamiek van het gesprek, of het een beetje loopt. Dat merk je al vrij snel. En dan luisteren we naar de inhoud. Loopt het gesprek zoals je het in gedachten had? En zo niet, is dat erg? Hier slaat de host of de gast een zijpad in, mis je daardoor iets? En gedurende de opname denk ik vaak of eruit komt wat ik voor ogen had. Worden alle vragen beantwoord? Zo ja, perfect. Zo niet, kunnen we nog een extra vraag opnemen?

En is het erg als het niet gaat zoals je van tevoren had gedacht?

Lotte: Soms loopt een gesprek minder lekker dan gehoopt. Aan die dynamiek is niet veel te doen. Wat dat betreft is het 'out of our hands' als het opnameapparaat aangaat. Tussendoor inbreken doen we alleen bij technische problemen, want je wilt de flow van het gesprek niet verstoren. Inhoudelijk kun je wel dingen doen: naderhand extra vragen opnemen of als iets niet helemaal helder is, het nogmaals inspreken. 

Corinne: En in de montage kun je ook veel goedmaken.

Is er weleens iets flink misgegaan?

Corinne: Ik heb een keer een opname gehad waarbij bleek dat ik een schuifje van het opnameapparaat niet had opengezet en de microfoon van Pieter Klok, de host en  hoofdredacteur, uit stond. Moest het hele gesprek opnieuw, terwijl hij eigenlijk al te laat was voor een belangrijke afspraak die dag. Toen had ik wel echt veel stress. Ik heb zelfs voorgesteld om hem met de auto naar zijn afspraak te rijden. Gelukkig ging de tweede opname heel goed, misschien juist omdat ze het al een keer hadden gedaan. Uiteindelijk is het een topaflevering geworden.

Tekst gaat verder onder de video.

Er zijn meer dagelijkse nieuwspodcasts. Hoe onderscheiden jullie je?

Corinne: Onze kracht is snel improviseren en heel vlug op nieuws inspringen. De afleveringen zijn dan ook niet woord voor woord voorgeproduceerd.

Lotte: Natuurlijk bereiden we gesprekken goed voor, maar er is ook ruimte voor spontaniteit en eigen ideeën van de gasten. Je hoort daardoor terug dat het echte gesprekken zijn, waarbij je als luisteraar als het ware aan tafel zit. 

Corinne: Vaak wijken de presentatoren af van het script omdat ze hun nieuwsgierigheid op dat moment volgen, dat maakt het gesprek juist boeiend.

Lotte: Er zijn op onze redactie zoveel slimme mensen die goed kunnen vertellen over hun onderwerp, nieuwsgebeurtenissen in een breder perspectief kunnen plaatsen, analyseren en soms opiniërend durven te zijn. Eigenlijk wil je met deze mensen in de kroeg zitten. Dat onze verslaggevers soms ook hun eigen visie op de zaak delen, maakt het spannender dan wanneer je alleen maar feiten voorgeschoteld krijgt. En het is niet zomaar een ‘chatcast’ waarin maar een beetje wordt geouwehoerd, er zijn echte specialisten te gast. Bijvoorbeeld iemand die zich al jaren in de Toeslagenaffaire verdiept of  al dertig jaar in Rusland woont.

Zes dagen per week leveren jullie een aflevering op. Ervaren jullie druk?

Corinne: Ja, zeker. Je moet niet snel zenuwachtig worden in dit vak.

Lotte: Het is wel intensief. Je moet veel ballen tegelijk in de lucht houden en je vliegt inhoudelijk de hele wereld over.

Corinne: Het onderwerp verzinnen is misschien wel het makkelijkst. De druk ligt vooral bij een aflevering helemaal compleet krijgen: dat iedereen op dezelfde plek op dezelfde tijd is, met een goed script en goed geluid. En je kijkt continu om je heen wat er in de wereld gebeurt en maak je de afweging: moeten we dit niet hebben, moeten we de planning hiervoor omgooien? Of als last-minute een gast niet blijkt te kunnen.

Lotte: De podcast valt of staat met dat onze collega’s het leuk vinden om mee te doen. Ze doen het naast hun gewone werk. Daarom ben je het aan hen verplicht om een gesprek goed voor te bereiden. Dat betekent dat wij ons elke keer heel erg verdiepen in een, soms ingewikkeld, onderwerp waar wij soms nog weinig van weten. Dat vergt veel tijd en je moet een brede interesse hebben en van nieuws houden. Maar het is erg leuk.

Wanneer ben je tevreden over een aflevering?

Corinne: Als het een echt gesprek is, en er niet enkel een script wordt afgewerkt en de gasten ook elkaar vragen stellen. Die interactie tilt een gesprek echt op.

Lotte: Als je voelt dat luisteraars hier echt iets nieuws gaan leren.

Deze podcast is een relatief nieuwe vorm van journalistiek. Wat vinden jullie hier mooi aan?

Corinne: Ik vind het fantastisch om als een soort chef-kok alle ingrediënten bij elkaar te doen om een perfecte aflevering te maken. Daar word ik gewoon echt heel blij van.

Lotte: In deze podcast produceren we eigenlijk iedere dag een soort mini-talkshow, waar heel veel mensen naar luisteren. Dat we daar alleen een goede ruimte, opnameapparatuur en onze collega’s voor nodig hebben is bijzonder. In het begin voelden we ons een soort start-up. We probeerden het gewoon en dan ging er weleens iets mis. Nu zijn we al een stuk professioneler, maar het is nog steeds pionieren. Dat vind ik mooi.

Corinne: Wat ik ook mooi vind is dat we een ook een ander, jonger publiek bereiken dan de traditionele Volkskrantlezers. We horen weleens terug dat collega’s vaker worden aangesproken op hun audio-optreden dan op stukken die ze voor de krant hebben geschreven. Zoals kinderen van collega’s die niet de krant lezen maar wel de podcast luisteren. Je kunt een onderwerp op een andere manier vertellen en veel meer uit de kast trekken om mensen te enthousiasmeren. Dat kan nog meer bij verhalende podcasts zoals Dit kan geen toeval zijn en Grijs gebied. Dat zijn journalistieke verhalen die luisteraars op een nieuwe, meeslepende manier naar de Volkskrant trekken. 

Is er iets wat weinig mensen weten over het maken van podcasts?

Corinne: Dat het echt vakwerk is, ook de montage achteraf. Men denkt weleens dat je een aflevering een kwartiertje na de opname live kunt zetten. Maar soms is er nog een extra vraag gesteld die er tussen gezet moeten worden, is er tijdens het gesprek  een zijpad ingeslagen dat er best uit kan: dat vergt een zorgvuldige montage en eindredactie. En dan heb ik het niet eens over alle uh's en ah's en kuchjes. Een geschreven stuk verschijnt tenslotte ook niet zonder correcties in de krant.